«Οι δ΄ άρα Βουπράσιον τε και Ήλιδα δίαν έναιον, όσσον έφ΄ Υρμίνη και Μύρσινος....»
(όσοι πάλι κατοικούσαν το Βουπράσιο και την Ήλιδα όλη την γη όση περικλείει η Υρμίνη και η Μύρσινος...)
Ομήρου Ιλιάδα ραψωδία Β στίχοι 615-616.


Σημαντικές πληροφορίες αντλούμε από την Ιλιάδα του Ομήρου για τη σχέση της Βουπρασίας με την Ίλιδα. Από τις πλέον μεγαλύτερες πόλεις της χώρας των Επειών(Ηλείων) ίση η και μεγαλύτερης αξίας από την Ήλιδα (βλ. Αρχαία Ήλις σελ.232) ήταν η Βουπρασία. H ιστορική τοποθέτηση της ονομασίας Βουπρασία εντοπίζεται χρονικά στην ύστερη χαλκοκρατία (1600-1100 πχ) κυρίως, δηλαδή στην περίοδο ανάμεσα στην κάθοδο των πρώτο-ελληνικών φύλλων, όπως προδίδει το Ελληνικό τοπωνύμιο, και στην αρχή της ιστορικής εποχής. Σημαντικό είναι ότι το τοπωνύμιο αναφέρεται στην Ομήρου Ιλιάδα και εάν δεχθούμε, ότι τα Ομηρικά χωρία, αντανακλούν μυκηναϊκές παραδόσεις, προκύπτει ότι το Βουπράσιο είναι αναμφίβολα θέση προομηρική και πιθανότατα μυκηναϊκή (Άγγελος Χανιώτης ιστορικός αρχαιολόγος). Πρώτοι κάτοικοι της Βουπρασίας χώρας ήταν οι Θεσσαλοί και αυτό μας αποδεικνύουν τα λιγοστά ευρήματα. Η Βουπρασία ήταν χτισμένη στην αριστερή όχθη του ποταμού Βουπράσιου, που αργότερα με την κάθοδο των Θεσσαλών ονομάστηκε Λάρισος, είναι η αρχαιότερη πόλη κατά την προϊστορική περίοδο και ίση η και παραπάνω σε αξία από την πρωτεύουσα Ήλιδα. Η ακριβής θέση της Βουπρασίας δεν έχει προσδιορισθεί ακόμα, ούτε έχουν γίνει ανασκαφικές έρευνες.
Η ιστορία της αρχαίας Βουπρασίας συνδέεται άμεσα με την ιστορία του κράτους της Ήλιδας . Έλαβε μέρος στη μεγαλύτερη εκστρατεία των Ελλήνων την κατάκτηση της Τροίας (Ίλιον) για τη διάνοιξη του εμπορικού δρόμου προς τον Εύξεινο πόντο που λόγω της γεωγραφικής της θέσης είχε την δυνατότητα να ελέγχει εκείνη τα στενά εισπράττοντας φόρους και ήταν η αιτία να γράψει ο Όμηρος την Ιλιάδα και την Οδύσσεια για τον Οδυσσέα και τις περιπλανήσεις του στο δρόμο για την Ιθάκη. Οι Ηλείοι έλαβαν μέρος στην εκστρατεία με σαράντα πλοία και αρχηγούς τους ηγεμόνες των πόλεων της Ήλιδας , του Βουπρασίου, της Μύρσινος και της Υρμίνης. Σπουδαίος σταθμός στην ιστορία της Βουπρασίας μεταξύ άλλων αποτελούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Κατά τον Στράβωνα οι Ολυμπιακοί Αγώνες αποτελούν εύρημα της Ήλιδας η οποία διεξήγαγε τις πρώτες Ολυμπιάδες. Από τότε η Ήλιδα αποτελεί πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο της περιοχής και ευημερεί. Η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ένα δύσκολο έργο, καθώς έπρεπε να αντιμετωπισθεί ένα πλήθος ζητημάτων που αφορούσαν τους αθλητές, τη μετακίνηση και διαμονή πολλών χιλιάδων εκπροσώπων πόλεων, καθώς και την προετοιμασία των αγωνιστικών χώρων και του ιερού της Ολυμπίας. Απαγορευόταν η είσοδος σε οποιονδήποτε ένοπλο στο έδαφος της Ήλιδας και η ίδια η πόλη μετατρεπόταν σε έναν τεράστιο χώρο υποδοχής αθλητών και συνοδών τους. Τον τελευταίο μήνα πριν από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων οι αθλητές τον περνούσαν στο παλαιό γυμναστήριο της Ήλιδας όπου με την αυστηρή εποπτεία των Ελλανοδικών διδάσκονταν τους κανόνες του τίμιου αγώνα. Λέγεται μάλιστα ότι στην Ήλιδα γινόταν ένα είδος προκριματικών Αγώνων ώστε στη Ολυμπία να πάνε μόνο οι άριστοι.
Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι Ήλιδα και Βουπρασία ήταν πόλεις ισάξιες και με κοινή ιστορία. Εμείς η νέα γενιά οφείλουμε να μάθουμε και να αναδείξουμε την ιστορία του δήμου στον οποίο ζούμε, και να αξιοποιήσουμε τον ανεξάντλητο πλούτο ιστορικών πηγών, ώστε να βγει από την ιστορική αφάνεια η Βουπρασία και να πάρει τη θέση που της αξίζει ως μια από τις αρχαιότερες πόλεις του νομού μας. Προσωπικά πιστεύω ότι θα ήταν ευχής έργο η συνένωση των δυο ιστορικών πόλεων (Βουπρασίας και Ήλιδος) στο νέο χωροταξικό σχεδιασμό με αφορμή την δημιουργία των νέων «Καλλικρατικών» δήμων.

(συνεχίζεται..)
Καστρινού Ανδριάνα
Ιστορικός-Αρχαιολόγος
ankastrinou@gmail.com