Φετουλάχ Γκιουλέν: ο ιμάμης που έχτισε μια εκπαιδευτική αυτοκρατορία

Φετουλάχ Γκιουλέν: ο ιμάμης που έχτισε μια εκπαιδευτική αυτοκρατορία

Κίνημα Γκιουλέν, ένα διεθνές θρησκευτικό-πολιτικό-κοινωνικό κίνημα δημιουργός του οποίου είναι ο ισλαμιστής διανοούμενος Φετουλάχ Γκιουλέν, αυτοεξόριστος ισλαμιστής στις ΗΠΑ από το 1998, ο οποίος ξεκίνησε ως ιμάμης, και καινοτομία του ήταν ο συνδυασμός του ισλαμισμού με τις δυτικές αξίες και πρακτικές. Υποστηρίζει την ενσωμάτωση των μουσουλμάνων στον σύγχρονο κόσμο, αλλά με τρόπο που να διατηρεί τον συντηρητικό τρόπο ζωής στην ιδιωτική σφαίρα. Μιλάει για δημοκρατικό καπιταλισμό και προβάλλει τις αξίες του σουφισμού (ισλαμικός μυστικισμός). Στο πλαίσιο αυτό υποστηρίζει την ανεκτικότητα έναντι του διαφορετικού, την επίλυση των διαφορών με ειρηνικό τρόπο, τη φιλανθρωπία, την ταπεινοφροσύνη και την ανάγκη της μόρφωσης. Επαγγέλλεται ένα δραστήριο Ισλάμ με σκοπό τη βελτίωση των κοινωνιών. Κεντρική του ιδέα, όπως υποστηρίζει ο κ.Ισελίκ (Αντιπρόεδρος Κυβέρνησης) είναι η αγάπη, η στοργή και η διαλλακτικότητα μεταξύ διαφορετικών ανθρώπων.
Με την πάροδο του χρόνου, το κίνημα Γκιουλέν γιγαντώθηκε και επεκτάθηκε στην Ευρώπη, την Αμερική και την Ασία. Δραστηριοποιήθηκε σε 160 χώρες. Θεωρήθηκε εκφραστής μιας αντίληψης για τον εκσυγχρονισμό του Ισλάμ και συγκέντρωσε σημαντικό ακαδημαϊκό και πολιτικό ενδιαφέρον. Βρήκε μεγάλη απήχηση, ειδικά στα ανερχόμενα μεσαία και ανώτερα στρώματα της τουρκικής κοινωνίας και χρηματοδοτήθηκε από μεγάλους επιχειρηματίες, όπως οι Σαμπαντζί, ο Ισαάκ Αλατόν και ο Ουζκιούρ Γκαρί.
Εκφραστής της ιδέας Γκιουλέν ήταν ο πολιτικός και επικεφαλής της έδρας Πολιτικών Επιστημών ονόματι Μεσούτ Γιλμάζ.
Επικριτής του κινήματος αυτού υπήρξε ο δημοσιογράφος Νεντίμ Σενέρ, ο οποίος και το θεωρεί οργάνωση. Ο ίδιος επισημαίνει ότι επιδίωξη του κινήματος είναι η δημιουργία μιας ισλαμικής ελίτ, αλλά και ότι ο Γκιουλέν προκαλεί φόβο και ταυτόχρονα σεβασμό.
Το κίνημα Γκιουλέν δε «συμπαθεί» το κόμμα του Ερντογάν. Όπως είναι γνωστό ο Γκιουλέν κάνει μακροχρόνια σχέδια ενώ ο Ερντογάν ζει για το τώρα. Παρόλα αυτά προσφέρει στο Τούρκο πολιτικό και πρωθυπουργό της χώρας από το 2003, μια κοινωνικο-πολιτιστική βάση με τη δημιουργία σχολείων, ανωτέρων σχολών και πανεπιστημίων, πρωταρχικό μέλημα των οποίων είναι η αγάπη προς την εκάστοτε χώρα και ο σεβασμός στους νόμους της και έπειτα η εκπαίδευση των παιδιών. Ο Γκιουλέν δεν ήθελε να υπάρχουν φωτογραφίες του στα σχολεία γιατί «οι ιδέες είναι κτήματα της ανθρωπότητας» όπως τόνιζε και ο ίδιος. Από τα ιδρύματα αυτά προωθείται πάνω από όλα ο διαπολιτισμικός διάλογος. Βέβαια κατηγορήθηκαν για το ότι μετέφεραν στοιχεία εκτουρκισμού, πράγμα το οποίο και δεν ισχύει.
Το κίνημα Γκιουλέν είναι κίνημα εθελοντών. Εάν υπάρξει οικονομική βοήθεια από ξένους θα πάψει να υπάρχει και το δίκτυο Γκιουλέν. Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρίζα Νούρ Μεράλ, υποστηρίζει ότι δεν πρέπει να θεωρούνται ισλαμιστές και ότι η μόνη πηγή χρηματοδότησης είναι οι Τούρκοι πολίτες. Προσπαθούν να δώσουν υψηλό επίπεδο μόρφωσης για να ανταπεξέλθουν στον μεγάλο ανταγωνισμό. Αν πολιτικοποιηθεί το κίνημα η γοητεία του θα χαθεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι παραλληλίζεται με ορχήστρα όπου εάν ο μαέστρος είναι καλός το αποτέλεσμα είναι αρεστό.
Το ερώτημα που προκύπτει στο άκουσμα όλων αυτών δεν είναι άλλο από το ότι «τι επιπτώσεις θα έχουν όλα αυτά για την Ελλάδα;» Καταρχήν καταλαβαίνουμε ότι σκοπός του κινήματος αυτού είναι μεταξύ άλλων η ενδυνάμωση της εθνικής τους συνείδησης, πράγμα βέβαια το οποίο έρχεται σε αντίθεση με την προσπάθεια που από καιρό γίνεται στην Ελλάδα να αμβλυνθούν οι διαφορές της με την Τουρκία. Έπειτα αξίζει να σημειωθεί και το γεγονός ότι στη σύγχρονη Ελλάδα βασικές έννοιες διαστρεβλώνονται ή αποκτούν νέα νοήματα. Όπως για παράδειγμα, κάποιος ο οποίος έχει ως σκοπό την αναγνώριση και την προώθηση του «άριστου», χαρακτηρίζεται, ελαφρά τη καρδία, ως αντιδημοκράτης ή αντίστοιχα η αναζήτηση εμπνεύσεων από το «ξένους» χαρακτηρίζεται πλέον ως «ξενοφοβία». Έτσι βλέποντας «αντίπαλες» χώρες να έχουν τέτοιες καινοτόμες ιδέες, πρέπει να μας απασχολήσει και να μας κάνει να αναρωτηθούμε γιατί εκεί οι σκέψεις και κατ’ επέκταση οι πράξεις να πηγάζουν από οράματα και να στηρίζονται στην αυτοπεποίθηση και την ελευθερία γνώμης και να μην ισχύει το ίδιο και σε μας; Ένα ίσως ρητορικό ερώτημα το οποίο σίγουρα θα πρέπει να μας βάλει τουλάχιστον να σκεφτούμε, …αν όχι να αλλάξουμε!


Καστρινού Ανδριάνα
Ιστορικός-Αρχαιολόγος